Źródła prawa to coś, co stanowi prawo albo to, co nieoficjalnie ma wpływ na to, jaki kształt będzie ono posiadać. W Polsce źródłami powszechnie obowiązującego prawa jest przede wszystkim konstytucja, a także ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i wszelkie rozporządzenia. Hierarchia źródeł prawa przydaje się nie tylko prawnikom i politykom, ale także zwykłym obywatelom.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym są akty prawne
- jak można podzielić akty prawne
- jaka jest hierarchia źródeł prawa w Polsce
Hierarchia źródeł prawa – czym są akty prawne?
Akt prawny to coś, co powstaje podczas tworzenia prawa przez właściwy ku temu organ. Celem powołania aktu do życia jest określony skutek prawny w skutek działania jednostki. Składa się on z dwóch części, artykułowanej i nieartykułowanej. W skład części artykułowanej wchodzą przepisy ogólne, szczegółowe, przejściowe, dostosowujące oraz przepisy końcowe i podpisy wszystkich osób, które pełnią funkcję organu kompetentnego do zatwierdzenia aktu. Natomiast część nieartykułowana złożona jest z określenia rodzaju aktu prawnego, daty uchwalenia, nazwy i tytułu oraz. A w przypadku konstytucji, z preambuły.
Jak podzielić można akty prawne?
Według hierarchii źródeł prawa akty prawne podzielić można na powszechnie obowiązujące i na te, które obowiązują wewnątrz.
Akty, które prawnie obowiązują dotyczą osób nieokreślonych imiennie i są stosowane powszechnie. Zalicza się do nich konstytucję, umowy międzynarodowe ratyfikowane, ustawy, rozporządzenia oraz rozporządzenia z mocą ustawy i akty prawa miejscowego.
Akty prawne wewnętrzne obowiązują konkretnych adresatów. Przestrzegać ich muszą jedynie osoby, które podlegają konkretnemu stosunkowi zależności organizacyjnej, np. pracodawca-pracownik.
Jak jest hierarchia źródeł prawa w Polsce?
Hierarchia źródeł prawa jest charakterystyczna dla prawa stanowionego, takiego jakie jest na przykład w Polsce. Na szczycie hierarchii źródeł prawa stoi konstytucja. Jest to ustawa zasadnicza, której rolą jest określenie kształtu ustroju społecznego i politycznego, ustalenie systemu ekonomicznego oraz struktury i kompetencji poszczególnych organów. Następne w hierarchii są ustawy. Ich uchwaleniem zajmuje się parlament.
Umowy międzynarodowe ratyfikuje się w formie paktów, układów i traktatów. Aby weszły w życie, muszą być reatyfikowne przez sejm.
Rozporządzenia z mocą ustawy to takie akty prawne, gdzie jest możliwość zmiany istniejących lub ustaw albo ich całkowitego uchylenia. Takie rozporządzenia wydaje się jednak tylko podczas stanu wojennego, przez prezydenta, na wniosek rady ministrów.
Rozporządzenia wydaje się na podstawie ustawy. Kieruje się je do różnego rodzaju instytucji wykonawczych.
Akty prawa miejscowego obowiązują tylko tam, gdzie działa organ, który je wydaje. Organami, które wydają akty prawa, są różne organy państwa lub samorządu, takie jak sejmiki wojewódzkie, rady powiatu, gminy lub wojewoda, burmistrz.
Główną zasadą, która obowiązuje przy rozpatrywaniu hierarchii aktów prawnych jest to, że każdy akt niższego urzędu musi być całkowicie zgodny z aktem wydanym przez wyższą instancję.
